Chuyện bừa khi di tích Việt mọc lên linh vật ngoại

Di tích quan trọng của mỗi quốc gia luôn mang đậm nét văn hóa của nước đó, nhưng ở Việt Nam hiện nay nhiều di tích và trụ sở quan trọng lại mọc lên lắm tượng linh vật nước khác một cách bừa bãi.

Tư tưởng sính ngoại có vẻ như ăn lâu mọc rể sâu trong tâm trí người Việt khi lắm hình tượng văn hóa của nước khác hiện diện đầy rẫy khắp mọi nơi trong cuộc sống người Việt, và với chuyện đến cả di tích lịch sử và cơ quan trọng yếu của nhà nước cũng mọc lên đủ loại tượng linh vật Trung Quốc thì tin tức Bồ Câu Số cảm thấy thật sự lo lắng cho văn hóa và gốc rể dân mình bị lai tạp.

Đưa tin về hiện tượng xấu xảy ra khá bừa bãi này thì trên VnExpress đã có đăng bài Linh vật ngoại lai bị đề nghị dỡ khỏi di tích với nội dung như sau:

Trước thực trạng cổng, khu di tích, công sở... bày sư tử đá có hình dáng theo mẫu Trung Quốc, Châu Âu... Bộ Văn hóa yêu cầu loại bỏ những sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam.

Hiện tượng tỳ hưu, sư tử đá có hình dáng theo mẫu Trung Quốc, châu Âu trước cổng, cửa các di tích, đền chùa, công sở Việt Nam rộ lên khoảng 10 năm trước và ngày càng phổ biến.

Ngay tại Hà Nội, có thể bắt gặp đôi tỳ hưu Bắc Kinh ở chùa Vân Hồ (phố Lê Đại Hành, Hai Bà Trưng, Hà Nội); đôi sư tử đá Trung Quốc nhe răng, giơ móng vuốt dữ dằn ở Đông Miếu hơn 600 năm tuổi của làng Cót (phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy) hay cặp sư tử đá theo phong cách châu Âu trước cổng di tích Đền - chùa Bà Tấm (Dương Xá, Gia Lâm)...hay dọc phố Bà Triệu, không ít sư tử đá Trung Quốc kích cỡ lớn nhe nanh, giơ vuốt án ngữ cửa các tòa nhà.

Di tích chùa cổ Chân Tiên (900 năm tuổi, trên phố Bà Triệu) cũng bày sư tử đá theo phong cách Âu - Á. Cặp sư tử trước khu vườn tháp của chùa được làm theo mẫu của Trung Quốc. Con sư tử được đức Phật ngồi lên, trên đỉnh tháp lại theo tạo hình Châu Âu.

Sư thầy Thích Đàm Đức cho biết, những con sư tử này được nhà chùa làm khoảng hai năm trước. "Thầy không để ý lắm đó là sư tử Trung Quốc hay Việt Nam, chỉ nghĩ đặt nó ở khu vườn tháp cho oai vệ. Tuy hình tướng sư tử dữ dằn nhưng nó có tâm từ", sư thầy Đức nói.

Dọc phố Bà Triệu ở khu trung tâm Hà Nội, không ít sư tử đá Trung Quốc kích cỡ lớn nhe nanh, giơ vuốt án ngữ cửa các tòa nhà. Tại một số nơi ở các địa phương khác như: Chùa Hà Tiên (Vĩnh Phúc), bảo tàng tỉnh Vĩnh Phúc, đường lên chùa Linh Ứng (Đà Nẵng)... cũng có sư tử đá kiểu Trung Quốc, Châu Âu án ngữ. Hầu hết những hiện vật có nguồn gốc ngoại lai tại đền chùa, di tích là do người dân cúng tiến.

Về việc nhiều di tích, đền, chùa, công sở ở Việt Nam sử dụng sư tử đá, tỳ hưu ngoại lai, PGS Trần Lâm Biền, ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia ví: "Chúng ta thành cái đuôi của văn hóa nước ngoài. Đem hai tên lính ngoại quốc canh cửa nhà mình, liệu có được yên ổn".

PGS phân tích, sư tử đá Việt Nam là một linh vật biểu trưng cho sức mạnh Phật giáo, xuất hiện từ thời Lý. Trong hệ thống di tích văn hóa quốc gia chùa Phật Tích (Bắc Ninh) được xây dựng từ thời vua Lý Thánh Tông vẫn lưu giữ đôi sư tử đá cổ.

Những con sư tử đá Việt Nam này có tạo hình giống con lân, trên thân mình có nhiều hoa văn như đang cõng cả bầu trời chuyển động, như đài sen đưa Đức Phật đi khai sáng thế gian. Người Việt Nam chủ yếu là nông dân tính tình hiền lành chất phác nên có nền văn hóa cũng mềm mại, uyển chuyển. Sư tử đá của ta vì thế trông cũng hiền lành, hướng nội.

Sư tử đá Trung Quốc thì hình tướng dữ dằn, mang tính đe dọa, thường đặt ở lăng mộ do phân hóa xã hội cao. Con tỳ hưu cũng là của kinh tế thương mại phân hóa cao ở Trung Quốc. Con vật này không có hậu môn, chỉ ăn vào mà không thải ra giống như thương nhân chỉ muốn thu tiền vào mà không bị mất mát.

Theo PGS Trần Lâm Biền, do sự thiếu hiểu biết nên người dân tin vào lời đồn thổi sư tử đá, tỳ hưu án ngữ sẽ bảo vệ gia chủ, giúp phát tài nên đã mua về nhà hoặc cung tiến vào đền chùa, di tích để trấn an, cho nơi đó oai phong.

PGS Biền cực lực phản đối chuyện để sư tử, tỳ hưu ngoại lai trong di tích của tổ tiên bởi: "Di tích không chỉ gắn với vấn đề tôn giáo tín ngưỡng mà vấn đề lớn hơn là bản sắc văn hóa dân tộc, là lịch sử, tâm hồn của tổ tiên gửi lại cho mai sau". Việc trưng bày, sử dụng, cung tiến, biểu tượng, sản phẩm, linh vật và các vật phẩm lạ không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam sẽ làm méo mó lịch sử, xóa nhòa bản sắc của nước ta.

Trước thực trạng nhiều di tích, đình, chùa, công sở ở các địa phương sử dụng biểu tượng, linh vật như sư tử đá theo tạo hình của Trung Quốc, châu Âu, Bộ Văn hóa đã ra công văn số 2662 (ra ngày 8/8) gửi Sở Văn hóa các tỉnh/thành, các cơ quan đơn vị đề nghị và khuyến cáo: Không trưng bày, sử dụng, cung tiến biểu tượng, sản phẩm, linh vật và các vật phẩm lạ không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam; Tuyên truyền, vận động những nơi đang sử dụng tháo dỡ những vật phẩm nói trên ra khỏi nơi công cộng, đặc biệt là các khu di tích lịch sử văn hóa tại địa phương; đồng thời giao cho Sở Văn hóa tuyên truyền, kiểm tra và đề xuất xử lý nếu phát hiện sai phạm.

Văn hóa Trung Quốc đang chiếm lĩnh khá nhiều trong đời sống người Việt Nam, tuy nhiên chúng ta vẫn có những nét riêng và lịch sử lâu đời không hòa lẫn, biểu hiện rõ Việt Nam là một nước có phong tục và văn sử riêng biệt, không thuộc về Trung Quốc. Hãy nhớ rằng không ít người Trung Quốc vẫn có tư tưởng rằng Việt Nam là một phần của họ và luôn muốn nuốt chửng mảnh đất hình chữ S này, không thể xuề xòa cho qua coi khinh những biểu tượng như linh vật này khác được.